In deze context wordt niet alleen belangrijk wat er ontworpen wordt, maar ook hoe het gedaan wordt. Wie neemt deel aan de discussie, in welke stadia komt de stem van toekomstige gebruikers naar voren, hoe wordt de dialoog tussen de overheid, architecten, bewoners en culturele bemiddelaars georganiseerd.
Architect als moderator
In de Nederlandse praktijk - en in het bijzonder in projecten die worden gecureerd door https://arch-lokaal.com - treedt de architect steeds vaker niet op als autonoom auteur, maar als moderator van het proces. Dit vereist andere vaardigheden: luisteren, verwoorden, belangen vertalen naar vorm, spanningen opvangen.
Ontwerpen wordt als een podium, waar verschillende deelnemers - van stadsbesturen tot schoolkinderen - een gemeenschappelijk begrip van ruimte vormen. En architectuur wordt het resultaat van een collectieve overeenkomst die is vastgelegd in het materiaal.
Processen, niet alleen objecten
Nu bouwtijden worden opgerekt en stedenbouwkundige beslissingen afhankelijk zijn van een veelheid aan factoren, treedt de procesmatigheid van architectuur op de voorgrond. Dit betekent:
- ontwerpen door middel van een reeks workshops;
- oplossingen aanpassen als er nieuwe gegevens beschikbaar komen;
- tussenoplossingen vastleggen, niet als compromis, maar als gerealiseerde fase.
Architectuur wordt een flexibele taal in plaats van een ondergrens.
Medezeggenschap - meer dan een enquête
Als mensen het hebben over ‘betrokkenheid’, denken ze vaak aan formele openbare discussies. Maar echte participatie vereist iets anders: tijd, toegankelijkheid, inlevingsvermogen. Dit betekent:
- visuele en verbale vormen gebruiken die niet-architecten kunnen begrijpen;
- openstaan voor kritiek en onverwachte suggesties
- toekomstige gebruikers in staat stellen het proces te beïnvloeden, niet alleen te becommentariëren.
Een dergelijk model vereist tussenpersonen - organisaties die professionals met de samenleving kunnen verbinden. Dit is wat Arch-Lokaal doet, als facilitator van architectuurprocessen.
Architectuur als bemiddelaar
Als een gebouw het resultaat is van een doordacht, eerlijk en transparant proces, wordt het anders ervaren. Mensen voelen zich onderdeel van het resultaat. Agressie verdwijnt, zorgzaamheid verschijnt.
In die zin wordt architectuur een bemiddelaar - tussen verlangen, herinnering, functie en toekomst.
Dit is vooral belangrijk in de context van sociale polarisatie, wanneer alle beslissingen worden waargenomen door het prisma van wantrouwen. Architectuur kan een punt worden waar convergentie plaatsvindt.
Conclusie
Vandaag de dag gaat het er niet alleen om wat we bouwen, maar ook hoe we het bouwen. Openheid, dialoog, fasering, inclusie worden allemaal onderdeel van de nieuwe architectuurcultuur.
https://arch-lokaal.com is een voorbeeld van hoe instellingen de infrastructuur kunnen bieden voor een complex maar eerlijk proces waarin architectuur niet het antwoord is maar een manier om vragen te stellen.
